Gadın Moolamızı (Muğla'mızı) Anlatan Geçmişten Çocuk Gözüyle

Daha önce birçok kereler Muğla'mızı anlatan, sokakları, evleri, yaylaları, bilindik yerleri ve yaşantılarla insanları hakkında şiirler ve yazılar yazmıştım.

Ama okudukça eksik kalmış hikâyeler, yarısını ya da (yarasını) kim nasıl adlandırırsa artık yarımlar olduğu konusunda şüphelerim giderek rüştünü ispatlıyorlar.

Bizim çocukluğumuz badanalı (ayranlanmış), şahsına özgü bacaları olan evlerin arasında sıkışmış kalmış, daracık Arnavut kaldırımlı sokaklarında kendi icadımız oyunlarla geçti gitti ve geldik bu yaşlara. Oyunlar konusuna geçmeden önce üzerinde durulması gereken konu... Şehrin tanıkları, şehrin asıl sahipleri ve çocukluğumuzdan gençliğimize şahit yapıları, sokakları, insanları, kültürleri, gelenek, görenek ve geçmişten günümüze iz bırakan hatıralar ve sahipleri olmalı diye düşündüm.

Bizim çocukluğumuzda her sokağın, her mahallenin kendince namı ve itibarı vardı. Hamamönü, Akyol, Sekibaşı, Kızıldağ, Saburhane, yaylaları, ovası ve vs. vs. Bu saydığım beldelerin evleri, insan dokuları, şiveleri, sofraları bile bir birlerine ince ve hatırşinas sınırlar koyarlardı.

Ovası ekiminden dikimine, buğdayından tütününe tarım ambarıydı Muğla'mızın ve ahalisinin geçim kaynağı. Beldenin zengin eşrafıyla orta hallisi ortaklık yapardı, birinden toprak diğerinden emek sonrasında üleşilirdi alın teri kokulu hasat.

Yaylası sıcak yaz günlerinin kaçamağı, istirahgahı, serinlemeliğiydi. Aynı zamanda bereketli topraklardan nasiplenme imkânlarıydı. Yaz günleri için sofralarının azığı, soğuk kış günleri için ise kurutmalığı, turşusu, pestili, bulguru, tarhanası derken kışlıklar hazır edilirdi. Biz çocuklar kimi zaman gücümüz kadarıyla el atardık gündelik işlere kimi zaman da kesiklerin arasında, çınar ağacının gölgesi altında oyunlar oynardık. Yaylanın nimetlerinden faydalanmanın yolları vardı ya mülk sahibi olmalısınız, ya icar yani kiracı ya da vaktiniz varsa uzun soluklu misafir tabi ki ev sahibinin rızası sabır gösterirse. Şaka bir yana gadın Muğlalılarımız pek sever misafiri.

Bizim çocukluğumuzda mahalleler arası gezme, mahalle maçları, ramazanlarda fırın önlerinde pide kuyruğunda beklemek biz çocuklara düşerdi. Pek tabi ki Mola (Muğla) pazarı yani perşembe günleri annelerimizin alışverişlerini yardım etmek de. Namlı yerler var demiştim ya Tekel önü, Kız Meslek (Koca okul), Turgut Reis Lisesi, Atatürk Anıtı, Vali Konağı, Kurşunlu Camii, Arasta, Tenekeci Sobacılar, Saat Kulesi, Şahidi Camii, Akyol Kahvehaneleri, Belediye Parkı, Belediye Sineması ve Zeybek Sineması aklıma geliverenler.

Sinema deyince aklıma geliverdi o zamanlar zengini fakiri çoluk çocuk arada bir sinemaya gidilirdi, localarda yer bulanlar evinden izler gibiydi, şanslılardı. Locadan izlemek için ayrıcalık gerekmez, erken kalkan yol alır hesabı orada yerini alırdı. Hatırlıyorum çocuklara özel filmler ve seanslar da vardı o zamanlar. Bununla beraber şehrimizin arması futbol takımımız Muğlasporumuz. Kimler yetişmedi ki Rıdvanlar, Sercanlar, Adnanlar, Cengizler, Gaziler ve daha aklıma gelmeyenler. Bizim en büyük maceralarımızdandı Muğlaspor maçlarına kaçak girmek. En ezeli rakibimiz Adanaspor'du maalesef ki şimdilerde ikisi de mazisinden çok uzaktalar. Maçlarımızda Amigo Hamdi vardı ve marşımız "Kara bora fırtına sükûn bulacak, sana yıldırımlar selam duracak, her yerde inlesin gürleyesin, Muğla'yı kartallar gibi beklesin... '

Galip gelince bayraklarla turlanırdı şehir.

Şehrin simgesi demişken divanelerinden söz etmesek yazılanlar eksik kalırdı. " Sen hakirsin(fakirsin) diyen Deli Naciye, belediye otobüslerinin gülü, şoförlerin yoldaşı Serpil kim bilir ne yaşadılar da akıllarından oldular ama bilmezsiniz ne çok severdi onları gadın Muğlalılar, Muğlalılar.

Oyunlarımız demiştim ya size işte onlardan bazıları;

Dokuz kiremit, gazoz kapağı ütmece, fırfır, isim-şehir-hayvan, çukur kazmaca, saklambaç, uzuneşek ve daha niceleri o Arnavut kaldırımlı daracık sokaklarda oynanırdı, o kadar şanslıydık ki o zamanlar otomobiller kıttı ve bizi rahatsız etmezlerdi. Oyunlarımız okulların bitimine yakın Kışla'da (Az kalsın unutuyordum, nasıl unutulur şehrin göbeğindeki mesire yeri Kışla'mız? ) devam ederdi diyecektim ki...

Birden gözümün önüne çocukluğum geldi ve başımızın üstündeki kuzulu kapılı, koca koca asma kilitli, badanalı ak pak içi hayat içinde kendine sırlı hayatları olan ahşap merdivenli, köşklü o gizem kokan evler ve o evlerin şahsına münhasır bacaları ve oluklu kiremitleri o zamanlarda da mı kıymetliydi, yoksa biz bilmez miydik kadrini kıymetini o zamanlar? Yoksa anlamak için okumak, okuyup koca adam olup gurbete mi düşmek gerekirmiş? Uzun uzun düşündüm çıkamadım işin içinden. Ve bu yüzden Muğla'yı anlatan kitapları okumaya başladım. Okudukça hatıratları, tarihi belgeleri gözümün önünde çocukluğum ve yaşanmışlıklarım canlandı.

Ve dedim ki harmanda benden de iz olsun ve bende yaralarıma dokunanları yarınlara o günlerin delili olması adına yazıvereyim dedim.

Okunası, okunması ümidiyle.

Vesselam diyelim ki Aşk ola peşinden okuyanlar da aşk olsun desinler.