Balıkesir’in Madencilik Geçmişi

Hal böyle olunca; Balıkesir'de bir diğer büyük potansiyel madencilik ortaya çıkıyor.
Madenciliği diğer pek çok sektörden farklı konumlandırmak mümkün.  
Çalışanlar açısından “Ekmeğin Taştan Çıkarılması” dır.
Çevreciler açısından; hemen hemen tüm faaliyetleri “Yakından Gözlenmelidir”.

Potansiyel sahibi Balıkesir ilinin maden çıkarma faaliyetleri tarihinde;
uzun süreli,
kapasite
ve çok konuşulan 3 ana faaliyetten söz etmek mümkün.
Bunlardan ilki Balıkesir topraklarında ilk maden çıkarılması 1800'lü yılların ikinci yarısına dayanır.
Fransızlar; Alman Reiser adlı kişinin Balya'da keşfettiği maden varlığının işletme hakkını 1876 yılında 99 yıllığına Osmanlı Devletinden almıştır.

1892'de Koca Gümüş ve Kara Aydın mevkilerinde tespit edilen simli kurşun madenlerinin 4.500.000 Frank sermaye ile kurulan Balya Karaydın Şirketi tarafından çıkarılmaya başlanmasıyla birlikte, Fransızlar bölgeye geçici yatırımlarıyla yerleşmeye başlamış oldular.

Fransız kökenli bu şirket Balya'dan kurşun, çinko, gümüş çıkarmakla kalmamış;
Mancılık'ta kömür, Patlak' ta kurşun, çinko ve manganez madenlerini de işletir hale gelmiştir.

İlk zamanlarda çıkarılan madenin nakliyesi deve, katır, araba ile yapılırken, daha sonra Balya'dan Palamutluk mevkiine kadar 62 km uzunluğunda ve 60 cm genişliğinde dar bir dekovil hattının (madenler için dar özel raylı sistem)  yapıldığı bilinmektedir.
Bölgeye kadar hayvanla çekilen dekovillerle nakledilen madenler buradan Akçay iskelesine arabalarla nakledilirmiş.
Daha sonra ise ulaşımı hızlandırmak adına Palamutluk'tan Akçay iskelesine kadar demiryolu inşası Fransızların sahip olduğu “Balya Kara Aydın Şirketi” tarafından yapılmıştır.

1940 yılında Balya madenleri devletleştirildiğinde Fransızlar geride bir maden cüruf dağı bıraktılar. Sonradan Balıkesir adına ciddi sorunlara yol açmıştır.

Balıkesir Maden varlığının bir diğer önemli konusu da Bigadiç ilçesinde çıkarılan BOR Madenleri varlığı ve işletilmesidir.
Çeşitli kaynaklarda farklı yüzdelik dilimler ifade edilse de benim ulaşabildiğim şekli ile dünya rezervlerinin yaklaşık % 55'i Türkiye'de bulunmaktadır.
Bu maden için sanayinin tuzu biberi denmektedir.
Çok stratejik bir maden varlığıdır.
Evlerde kullanılan bor camından, fiber kablolara, uzay gemisi parçalarına ve kauçuk ağacının köküne konmasına kadar kullanıldığı sayısız alan mevcuttur.

Bor madenleri uzun yıllar Türk Özel Sektörü tarafından işletilmiştir.
Bor madenleri özel sektörden alınarak tekrar devletleştirilmiştir.
Bu esnada Bigadiç sınırlarında ki bazı büyük çiftliklerde arazileri ile birlikte özel mülkiyetten alınarak maden sahasına dahil edilmiştir.
Son devletleştirmeden bu yana Bor maden işletmeciliği devlet eli ile devam ettirilmektedir.

Geniş linyit kömürü sahaları, Türkiye Mermer rezervinin %30 üzerinde bölümüne yine Balıkesir toprakları ev sahipliği yapmaktadır.
Balıkesir'de;
3 adet Altın sahası,
3 adet antimuan sahası,
6 adet Bakır-Çinko-Kurşun sahası,
2 adet civa sahası,
4 adet demir madeni sahası,
1 Adet Jips Sahası,
5 adet kaolen sahası,
3 adet kil sahası,
1 adet kireç taşı sahası,
1 adet krom sahası,
1 adet kükürt sahası,
3 adet manganez sahası,
1 adet manyezit sahası,
1 adet molibden sahası,
3 adet perlit sahası,
1 adet talksahası,
1 adet volfram sahası,
2 adet vollastonit sahası yer almaktadır.

Maden varlığı Balıkesir'in geneline neredeyse homojen bir şekilde yayılmış bulunan maden varlığı ile Balıkesir Türkiye'nin maden merkezi görüntüsü vermektedir.

Balıkesir ili için çok büyük bir potansiyel oluşturan Madencilik sektörünün sorunlarını;
ruhsat, milli olmayan yatırımlar ve enerji olmak üzere 3 ana başlık altında toplamak mümkündür.

Balıkesir'de madencilik denince Şayakçı ve Yırcalı ailelerini anmamak olmaz.