Şuraya Bir Virgül Koyalım, Dolaylı mı? Dolaysız mı?

Yurtiçinde üretilen malların yurtdışı pazarlara ihracatı söz konusu olduğunda, işletmelerin kullanacağı iki ihracat modeli bulunmaktadır. Bu yöntem dolaylı ve doğrudan ihracattır.

Bu iki yöntem arasında bir tercih yapmak durumunda olan işletmelerin dikkat etmesi gereken iki önemli faktör; şirketin kaynakları ve ihracat işlemlerindeki kontrolü ve maliyetlerdir. 
İşletme ihtiyaçlarına ve yukarıda belirtilen bu iki faktöre göre hangi yöntemin seçileceğine firma kendisi karar vermelidir.

Dolaylı İhracat
İhracat aşamalarının başlangıcında bulunan firmaların mallarını yurt içindeki aracı işletmeler vasıtasıyla satmaları durumuna dolaylı ihracat adı verilmektedir. Dolaylı ihracata yönelen firmalar mallarını yurt içinde çalışan çeşitli bağımsız aracı işletmeler yoluyla ihraç etmektedirler. Dış pazarlara olan bağımlılıkları düşük, ihracata yeni başlamış ve ya ihracat için gerekli şartları henüz sağlamamış olan firmalar için ilk bakışta en uygun alternatif olarak görülen dolaylı ihracat, ihracatta firmanın kontrol düzeyini oldukça kısıtlayan ve ihracatçı firma ile uluslararası hedef pazar arasında doğrudan ilişkilerin kurulmasına izin vermeyen bir ihracat yöntemidir. Ayrıca dağıtım kanallarının doğrudan ihracata göre uzun olması kar marjında düşüklüğe sebep olur.
Dolaylı ihracat sonucunda ihracatçı firma açısından kazanılan hem uluslararası pazarlama bilgisi hem de bu dolaylı yaklaşımlarla elde edilen satış oranları sınırlıdır. Bu türdeki olumsuzluklarına karşın dolaylı ihracat, ihracatçı firmaya pazarlama ve satış faaliyetlerinde risklerin dağıtılması yönünde bir avantaj sağlar. İhracatçı firma dolaylı ihracat yaparak kendi ülkesindeki aracı kuruluşları kullandığı için malına uluslararası pazarlarda müşteri bulma çabasına girmemekte ve böylelikle doğrudan ihracattan kaynaklanan maliyetlerden ve işlemlerden tasarruf elde etmektedir. İhracatçı firmanın kendi ülkesindeki işletmelerden oluşan ve farklı isimler altında dolaylı ihracatta yer aldığı kabul edilen aracıların başlıcaları; ihracat ticaret firmaları, ihracatçı birlikleri, ihracat yönetimi firmaları, yabancı tüccar ve temsilciler, piggyback ihracatı, komisyoncular ve yerli tüccarlardır.
Dolaylı ihracatı tercih eden firmalar için bu yöntem ihracata başlamak için en risksiz yollardan birisidir, ihracat işlemleri ve süreçleri ile vakit kaybetmezler, dış pazara bağımlılığı az olacağından iç Pazar enerjisini bölmez fakat malının dış pazarda satılma kabiliyetini de aynı zamanda ölçmüş olur.
Ürünün dış pazarda tutunması için yapacağı pazarlama faaliyetleri ve reklam masrafları gibi bir maliyet kalemi oluşmaz ayrıca lojistik işlemlerindeki riskleri aracıya devretmiş olur. Dolaylı ihracat küçük işletmeler, fason üretim yapanlar, şirketinin yapısı ve finansmanı ihracat riskini yönetemeyecek firmalar tarafından tercih edilebilir.

Doğrudan İhracat
İhracatçı firmanın yurt içindeki aracılardan yaralanmaksızın mal ve hizmetlerini uluslararası hedef pazarlara ulaştırması durumuna doğrudan ihracat denilmektedir. İhracat aşamalarının ileri düzeylerindeki firmalar ihracat sürecindeki kontrollerini de arttırmak suretiyle doğrudan ihracata yönelmektedirler. Doğrudan ihracat yöntemi, dış pazarlara olan bağımlılığı yüksek ve büyük ölçekli ihracatçı firmaların tercih ettiği bir seçenektir.
Uluslararası pazarlara girişte doğrudan ihracata yönelen bir firma, ihracat yapılacak hedef pazarda bulunan aracı işletmelerle ve nihai alıcılarla doğrudan ilişkiye girerek ihracatı gerçekleştirir. Bu çerçevede, dolaylı ihracat ile doğrudan ihracat arasındaki fark, doğrudan ihracatta ihracatçı firmanın ihracat görevini diğer aracı firmalar devretmeyip, bu görevi kendisinin yerine getirmesinden kaynaklanır.

Doğrudan ihracatta
Pazarlama araştırması, fiyat belirleme, pazarlama iletişimi, lojistik faaliyetler, ihracat dokümantasyonu gibi görevler, firmanın ihracat departmanı tarafından yerine getirilir. Doğrudan ihracat genellikle dolaylı ihracata göre daha yüksek kar fırsatları yaratmaktadır. Doğrudan ihracat yapan firmaların üretim ve pazarlama maliyetlerini kontrol altında tutabilme özellikleri daha yüksek kar elde etme şansını da beraberinde getirmektedir.
Doğrudan ihracat yöntemini seçen bir firma ihracat yapılması planlanan pazarda kendi satış ofisi ya da şirketini kurabileceği gibi, yabancı ihracat aracılarından yararlanarak da ihracatı gerçekleştirebilmektedir. Uluslararası pazara girişte ihracat yapılan pazarda bulunan yabancı aracılar; yurt dışı satış büroları, yurt dışı satış temsilcilikleri, acente, distribütör, gezici satış görevlileri, uluslararası pazarlarda toptancılar ve perakendecilik şeklinde sıralanabilir.
Bir sonraki buluşmamızda ihracatta teslim şekilleri üzerinde duracağız.
Sağlıcakla kalın…
Arzu ACARER