Howard Gardner’ın Çoklu Zekâ Kuramı

Her yetenek ve beceri değerlidir, önemli olan kişilerin başarılı olacağı alanı keşfetmesi için olanak sağlanması ve buna göre eğitim alması, ilerideki meslek yaşamında hem mutlu hem de başarılı olmasıdır.

Lisede okuduğum 80'li yıllarda ders notlarına bakılır, öğrencinin fen bilgisi, matematik gibi sayısal notları yüksek olursa sayısalcı olur, matematik fen grubu öğrencisi olarak ayrı ve özel sınıflarda yer alırdı. Sayısal notları daha düşük olan öğrenciler ise sözelci olur, edebiyat sınıflarında yer alırdı. Ben de doğal olarak edebiyat grubunda yer alırdım. Çünkü sanata eğilimi veya yeteneği olan öğrenciler genelde sözelcidir. Edebiyat grubunda yer alan öğrencilerin dersine giren öğretmenlerin çoğu, “başarısız sınıf” ön yargısıyla derse girer, bunu tavırlarından ve yüz ifadesinden anlardınız.

Sayısal alanda başarılı öğrenciler daha zeki olarak algılanırdı.  Howard Gardner çoklu zekâ kuramını ortaya atana dek ben de böyle düşünürdüm. Gardner'in bu kuram üzerindeki çalışmaları 1983 yılına kadar dayanıyor, Fakat bu kuramın dikkate alınıp eğitim sistemimizde kullanıldığını tam olarak söyleyemeyiz. Ben ancak 2000 yılından sonra çoklu zekâ kuramı hakkında bilgi edindim, güzel sanatlarda başarılı olmak ve iyi resim çizmek, bir fizik problemini çözmek kadar değerli olduğu düşüncesini Gardner'in tespitinden sonra daha iyi kavramış oldum. Türkiye'de ilk Güzel Sanatlar Lisesi Milli Eğitim Bakanı Avni Akyol döneminde 1989, Sosyal Bilimler Lisesi ise 2003 yılında açıldı bu da iyi bir gelişmedir.

 

Çoklu Zekâ Kuramında Gardner;

Sözel-Dilsel Zekâ
Mantıksal-Matematiksel Zekâ
Görsel-Uzamsal Zekâ
Bedensel - Kinestetik Zekâ
Ritmik Zekâ (Müzik Zekâsı)
Sosyal Zekâ
İçsel Zekâ
Doğacı Zekâ

 

Olarak sekiz kategoride incelemiştir. Tabi ki kişide bu zekâ türlerinin sadece bir tanesi olacak diye bir şey yok, Amerikalı bilim insanı Gardner; ülkesinde, okullarda mantıksal-matematiksel ve sözel-dilsel zekâya saygı duyulduğunu ifade etmiş ve bu durumu eleştirmiştir. Bizim eğitim sistemimizde ise mantıksal-matematiksel zekâ hep öne çıkmıştır.32 yıllık eğitimcilik mesleğimin 21 yılını güzel sanatlar lisesi görsel sanatlar öğretmeni olarak çalıştım. Bu süre içerisinde kültür ders öğretmeni arkadaşlarımın, derslerinde istedikleri başarıyı yakalayamadıkları yakınmasıyla hep karşılaşıyordum. Ben de onlara şunu söylüyordum “siz bizim öğrenciler gibi keman, piyano çalabilir misiniz? Bizim öğrenciler gibi resim, heykel yapabilir misiniz? Herkesin kendi alanında başarılı olması ve diğer alanlarda daha az başarı yakalayabilmesi doğaldır.”

Buradan şu sonucu ortaya çıkarabiliriz; Bir matematik mühendisi güzel şarkı söyleyemeyebilir, bir siyasetçinin resim çizme yeteneği sıfır olabilir, bir sporcu konuşmasıyla insanları etkileyemeyebilir, bir tıp doktoru bir restoranı işletmek istediğinde mekânı batırabilir… Örnekleri çoğaltabiliriz. Her yetenek ve beceri değerlidir, önemli olan kişilerin başarılı olacağı alanı keşfetmesi için olanak sağlanması ve buna göre eğitim alması, ilerideki meslek yaşamında hem mutlu hem de başarılı olmasıdır.

Gardner'in çoklu zekâ kuramındaki tespiti doğrudur. Ancak bu yetenek ve ilgi alanlarının eğitimle mutlaka desteklenmesi gereklidir diye düşünüyorum…

Selam ve sevgiler…