Kentsel Bellek ve Eidetik Görsel Hafıza Üzerine Özkan Eroğlu İle Görüşme

21 yy 'da ‘Kentsel Bellek' üzerine birçok araştırma olması yavaş yavaş çeşitli bilimsel dallarda literatüre girmeye başlamaktadır.  Kentsel Bellek üzerine yüksek lisans tezimde araştırmalar yapmaktayım. Kentsel Bellek izlenimlerini bulabilmek için burada özetle, Eidetik, fenemenolojik ve görsel hafızayı irdeleyeceğiz. Sadece belirli üstün kişilerde, yani sanatçılarda ve sanatla uğraşanlarda olduğu aşikârdır. Günümüzde yaklaştıkça var olan teknolojinin gelişimi ile Eidetik (fotoğrafik) hafıza olarak da adlandırılmaktadır.

Hafızayı geliştiren bir faktördür. İnsanların başarılarının altında bu görüş yer almaktadır. Öğeler ve yerler insanın bulunduğu ilk konum, yeteneğinin ilk alanının dışarı vurma hali diyebiliriz.

Görsel hafıza fikri yeni olmasa da, bilim adamları hala böyle bir şeyden gerçekten bahsedip bahsedemeyeceğimizi tartışıyorlar. Bu yeteneğe sahip birçok insan vakası belgelenmiş olsa da, yeteneğin nasıl çalıştığı hala tam olarak anlaşılmamıştır.

Gözlerimizi dünyaya açtığımız ilk andan itibaren, ‘Eidetik' görsel belleğimiz kayıt altındadır.

Görsel hafıza üzerine yazıları olan ve kentsel bellek üzerine fikirlerinden, görüşlerinden yararlanmak için yazar Özkan Eroğlu ile görüşme gerçekleştirdim.

Görüşme Formu

Tarih: 28/10/2022

 Saat: 13.00-13.30

 Yer: Whatshap-Dudullu

Giriş

Özkan Eroğlu 1967 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Sanat Tarihi alanında lisans yine aynı bölümde yüksek lisansını tamamladı. Sanat tarihi alanında doktorasını da tamamlamıştır. 1993-2002 yılları arasında sanat eleştirmeni üzerine Türkiye'deki gelişmeleri eleştiren yazılar yazdı.

Özkan Eroğlu bu tarihler arasındaki yazılarının büyük çoğunluğunu ‘Sanat Çevresi Dergisi'nde yayınladı. 2002 yılında yayımladığı ‘Kim Sanatçı' isimli eseri ile eleştirilerini net bir noktaya taşımıştır. 2002 yılından itibaren sanat felsefesi ve sanat tarihi alanında çalışmalarına devam etti. 

Sizin kentsel bellek ve görsel hafıza konusuyla ilgili görüşlerinizi belirlemek üzere bir görüşme formu hazırladım. Görüşmede eğer arzu ederseniz kimlik bilgileriniz gizli tutulacak ve açıklamalarınız sadece bu araştırma kapsamında kullanılacaktır.

Görüşme için izin verirseniz, bu görüşmenin daha rahat bir havada gerçekleşmesi ve konuşacaklarımızın eksiksiz biçimde araştırmada yer alması için a4 sayfasına, görüşme esnasında bir yandan önemli gördüğüm hususlarla ilgili not almak istiyorum.

Görüşmeye başlamadan önce, tezim bittiğinde tarafımdan, tarafınıza tezimin kitap halini hediye etmek isterim.

Bu görüşmenin yaklaşık 30 ile 40 dk. arasında süreceğini tahmin ediyorum ve izin verirseniz sorulara başlamak istiyorum.

Görüşme Soruları

1-  Görüşülen Kişinin Ad Soyadı: Özkan Eroğlu

- Cinsiyeti: Erkek

- Yaşı: 55

- Mesleği: Yazar (Sanat)

2-  Görsel Hafıza üzerine yazılarınız var. Görsel Hafıza veya Kentsel Bellek sizce hangi dönemde daha çok planda?

- Modernle, çağdaş aynı. Güncel sanatta, sınırları koymak gerekir. Görsel hafıza ve kentsel bellek gündeliğinde ‘çağdaş' yaklaşımlar var.

3- Kentsel Bellek ve Görsel hafıza nedir? Kentsel Bellek'ten biraz bahsedebilir misiniz?

- Kentsel Bellek, sanatçının belleği, görsel bellek veya görsel hafızadır.

- Kentsel Bellek, sanatçının ruh gözü yolu ile anlamlandırdıklarıdır. Kentten anlamlandırdıkları köy, kasaba, her yer olabilir.

-Görsel hafızayı en çok yapıt üzerinden adımlayacağız. Tespitleri yapılar üzerinden yaparlar.

4- Kentsel Bellek, günümüzde veya Çağdaş sanattaki yeri nedir?

- Günceli konuşursak, 20 yıldır havasını solacağımız, 2000 sonrası tarihte arka plandır.

-  19 yy. ikinci yarısı ile değerlendirilebilir. Kent ve görsel bellek adı olabilir.

- Eidetik yaparak, biriktiren bir şey.  

- Cloude ve Kandinsky'de çok güçlüdür. Her sanatçının bakışı farklı.

5- Günümüzde, etkili olduğu yerler nerelerdir?

- Fotoğrafçılar makine ile kavrıyor. Fotoğrafçıların eidetik görsel hafıza etkili. Kent ve bellek ilişkilerini görmede etkilerdirler.

6- Ressamlarda, eidetik, görsel hafıza ve kentsel bellek bakışı açısı nasıldır?

- Ressamlarda durum farklıdır. Son 20 yılda ağırlık yüzde 50 üstü soyuta kaydı.

- Panoramik bakışla bakılır. Güçlü soyuta bakılınca bellek ve şehire gözle bakabilir.

- İzlenimlerini ve yansımalarını görmek lazım.

- Açık havada resim yapma ile görsel hafıza patladı.

- 17 yy. manzara resimleri vardır. Bunlar atölyelerde yapılmaktadır.

- Açık havaya çıkış ile başlama ise Barbizon ekolü ve okulu ile başlamaktadır.

- Empresyonist ressam Cloude Monet, Rouen Katedrali devamlı resmediyor. Görsel hafızayı farklı açılardan çizmektedir.

Görüşmeye katıldığınız için teşekkürlerimi arz ederim.

Ercan BAŞ

Dudullu-İstanbul

28/10/2022